Ayamun cyber-tasàunt n
tsekla n Tmaziàt cyber-revue
de littérature berbère Numéro
8 Septembre 2001 55 pages |
Retour au titre
Sommaire:
1)_Le texte en prose: Tukkist seg ungal
« tagrest urɣu »
2)_La
conférence: Tasekla tamaziɣt iḍelli d wass-a 3)_La biographie:Taos-Marguerite
Amrouche, une vie, une voie, une voix
par Mustapha Atmani
4)_Le
poème : Teqqim tessuddum tili-s 5)_Adresse de messagerie électronique |
Retour
en haut
Numéro 8 Septembre
2001
Tagrest urɣu : Ixf
I I._ Seg-mi i d-kecmen akal n
At-Yeǧǧer, adfel yenna-d ma n-teṭtfeḍ. Nniqal d asxiclew kan,
tura ata-n amzun
d ibidiyen i d-iɣellin, simmal ţţalin
adrar, simmal yeddal wakal, d tineccarin n taduṭ i d-yeţţarew. Iḍarren
tura terza-d fell-asen taẓayt, d aldun Win yezwaren i d ameqqran-nnsen, amecwar
gar-as d wid i d-yeddan yid-es. D
neţţa i sen-yezwaren. Aten-ad wa deffir wa, gan azrar am tweḍfin di
tsawent, acu kan tiweḍfin d tiberkanin yerna
ţţawint ţţarant tagella
deg imawen, nutni simmal simmal ţţimlulen yiwen webrid i ţţawin, d uzzal i bubben
mačči d uffal
neɣ d tagella. Aɛrur ibubb, ul ẓzay, aḍar deg wedfel
la-yessuruf. D tuggdi. Abɣas
mačči d win i-wumi ḥman
idammen, ayen i d-yusan
a-t-iqazem fiḥel ma tergagi taɣma, aɣesmar
yeqqur, agecrir ibedd, ayen i d-yusan yebna fell-as. Ɣas yeţruẓ
Abɣas, d win tdel tuggdi s
yifer-is usbik, aẓayan, terra tillas zdat
wallen, tagecrirt tulwa,
aɣesmar la-yeţţinig iman-is,
tasa tebɣa ad d-teffeɣ dayenni,
yeẓra ayen i t-yurǧan ahat d ilili ahat d inig aneggaru winna
ur d-ngellu s tuɣalin, maca yezga
yessuruf, yezga iteddu, akken i s-tehwa teffeɣ. Abɣas d win iḥulfan
i tuggdi tugar tiɣemdin mačči
yekna-yas. Abɣas d win
yuggaden ɣef uqerru-s neţţa iɛemmed, ɣas ɛzizet tudert yella wayen i
ţ-yugaren, ɣas ɛzizit umeslay d unecreḥ yella
wayen i ten-yugaren. Ayen aɛni
yella win yufan tiẓeṭ yeggumma-ţ ? Ayen aɛni yella win yugin ad yili akken i
s-yehwa, ad yawi abrid s talwit ? Yak ulac win yufan
rrbeḥ yugi-t, anagar
ibki zdat lǧefna n sesku ! Aɛni yella win ye¥rwan tarwa d imawlan, i-mi akka
ata-n la-yeţţegririb di tẓegwin, deg umur
ad yeqqim yid-sen
nnig ukanun ad yeẓzizen, cwiṭ d
ameslay cwiṭ d asefled. Neţţa tura wid aɛzizen amzun yerra tablaṭ fell-asen,
nutni daɣen ahat
uysen-t, dayen rran-t di
tesga n tasa
anida ur ţ-yesmunddul. Yeǧǧa-ten akken ɣer deffir, ɣas Yeẓra iḍurr-iten, ulac
win ar-a sen-ed-yekken deg yimi
n tewwurt, ulac
win ar-a sen-yessasen tagella
mi ar-a llaẓen. Deg wussan n tegrest
akka am wass-a, anwa ar-a
sen-ed-izedmen ? Tusa-d nnig
yiɣil-is, yella wayen i ten-yugaren. Ula d tasa i-wumi-ţ ma d
ddell Ata-n ass-a ger idurar d
izuɣar, ger tudert d tmeţţant, ɣas aḍar iteddu ul
ineddu, Ansi i s-ed
tekka neţţa yekka-yas ansi nniḍen,
amɛabber yezga gar-asen, Tura dayen ǧǧan azaɣar, d tiwririn
i la-ţţalin, mraw i d-igan tarbaɛt, d azrar n warraw n tmeṭtut i la-inebbcen
di tsawent. Tugeţ deg-sen knan si tɛakkemt yeggten. Ddurt, D Salem i d ccif-nnsen, neţţa
ata-n Yerna taɛekkemt n webrid-a,
azal-is meqqer : d timkkeḥyal d waldun i d-wwin yid-sen,
deg-mi tikli-nnsen xmat-xmat, tiṭ
n wemdan limer
d lebɣi mačči
ad d-ters fell-asen, ama d aḥbib
ama d acenggu limer ufan ulac win ar-a ten-id iwalin. Taguni yal wa
s nnuba-s, teffren
ɣef inezdaɣ idurar, tuɣdaṭ[i] tikkelt-a
ẓran tenza, aten-ad
la-ţḥaraben ɣef iqerra-nnsen d tɣawsa i d-wwin yid-sen. « Tikkelt-a, teffeɣ tiffeɣt !» ẓran nzan, seg-mi i d-kecmen tamaṭ-a
n tmurt timucarin ur ǧǧant igenni,
deg-s la-tezzint am rruḥ ɣef iceṭtiḍen, neɣ iqjan ma sraḥen kra. Aten-ad rran
aḍar akken ilaq, asurif-nnsen ma yennul akal,
akal ur ilaq ad
yecfu fell-as, tili-nnsen
tedda d tin n
tzemrin tama n wadda, neɣ d tin n tzantin neɣ igedlawen deg idurar,
abrid ɣef teddun ur ilaq ad
yecfu fell-asen, ma ulac d anagi ar-a
d-yarwen kra : ad imel i ucenggu ansi
kkan. Agerbuz amzun d lexyal
kan, yedda d waḍu la-yeţsuḍun
neɣ d tillas i d-iɣellin !
Aten-ad deg yiḍ teddun, deg uzal sggunfuyen.
Ɣer imeddukkal-is, Imeddukkal-is d icawraren
maḍi, tugeţ deg-sen
ur-ɛad i sen-ed-temɣi tamart. Llan kra deg-sen ula d remḍan Asmi yeffeɣ Si Fransa kan i d-yerra ɣer umadaɣ
qbala, ur yerza ɣer wexxam armi zrin
wussan, ma iwala-ten
akken d iqeṭtiḍen ulac amallal[iii] fell-asen
yuggad ad as-tengugi nniyya, ahat maḍi ad
ibeddel rray. Aṭas deg imeddukkal-is akka i teḍra yid-sen
: ad
d-heggin iman-nnsen, ad d-ṭtfen
ţţuɛad d yemsebblen, di
taggara ţţuɣalen ɣer deffir ;
mačči d tuggdi-nni uggaden neɣ d lqella n umummi, maca tarwa teţţarra izem d ikerri. Mi
ten-walan akken tergagi
tasa, qquren iḍarren, yekkaw yimi, ul deg yedmaren d aqlaqal. Dɣa widak ɣas ffɣen, ad qqimen aggur
neɣ sin deg umadaɣ, aṭas deg-sen i d-yeţţuɣalen ɣer
yexxamen-nnsen, ma Ihi Salem si
Fransa Ahat tekcem
uruz twekka ! Burekku
seg iẓuran i ibeddu
ccɣel-is, ad d-yeţţenfufud ddaw wakal, mi
s-tfaq tiṭ dayenni ! Llan wid yeddan
d yir abrid,
malen tama ucenggu, snuzuyen deg watmaten-nnsen, ɣas
cerken idammen, yiwen
ddin, yiwet n tmeslayt. Ad tafeḍ yiwen
akken i d-tekkrem deg yiwet n lihana, tegrarbem akken teddam
ḥafi akken, asemmiḍ d laẓ
flan-kken, ass am wass-a yedda d widak i
kken-yeslaẓen, d widak i d-yebran i tuggdi d ddel ɣef tmurt. Adeggal-is, baba-s n tmeṭtut-is dɣa
melmi Mi d-yeffeɣ si lmina,
yessared cwiṭ s-syin yerra ɣer lqahwa
am neţţa am medden, ad yekkes lxiq n teɣribt neţţa d warraw n tmurt, ass-en dɣa ahat ad yaf
win ar-a s-yarun tabraţ i-mi d ssebt tameddit : aṭas n yelmeẓyen, widak
yessnen tira, ţţestufuyen ass n
ssebt tameddit, acu
kan ilaq ad ten-taɛnuḍ send ad
zzren di ssekkran. Mi
sekkren, ulac deg-sen
laman, tikkwal ur ẓerren
ara acu ţţarun, afus
yeddmen aɣanim am-wakken yekkes algam yerwel i wallaɣ, acu
i sen-yeddan deg uqerru i d-ţceggiɛen di tebraţ . Mačči yiwen dɣa ixdem-as-ţ
! mačči yeffeɣ wawal di
taddart bdan medden
asḥissef : « Tabraţ n leflani
ur tkad amek, awal d aɛrab awal d aqbayli, ziɣ ulac win imenɛen di tissit tamcumt, yerna
neţţa meqqer ye¥rwa laɛqel, yerna nniqal d axewni,
ata-n ass-a ur yeẓra acu i d-yeqqar di tebraţ. Meskin, di ccaw-is
i yebda laɛyub, s leḥram i yaɛna tewser-is ; deg-mi qqaren d imɣaren
i tent-yessemɣaren ! Asmi terbeḥ
ddunit annect-is i d-ţḥuǧǧun yergazen, tura ata-n yuzen-ed tabraţ
Medden teţţun : ţţun
ur-ǧin yeṭtef ufus aɣanim i tira, ţţun yak d wiyaḍ i s-yeţţarun !
Sbabben-as ayen Uccen, yiwen
webrid Seg wass-en, Ata-n ass-a daɣen yezwar-ed ɣer
lqahwa ad yeccelqef yiwen deg-sen, ad yezwir lbirra ɣur-es. Ziɣ teččur-as,
taylewt i d-yugem tenfel ! Dinna i s-teččur, di ţberna ar-a yemmet
neţţa yellan d axewni ! Tuɣ yekna ɣer winna i s-yeţţarun ;
s wawal amectuḥ i s-yeţmeslay, amar
win i s-ed-isellen, lbaḍna Tura lqahwa teččur, wid i d-yewwḍen
d ineggura Mi d-kecmen deg sin yid-sen, yiwen
Imezwura i ten-iwalan Amenzu deg-sen yebda azenned, aḍeggal
n Salem yeɣli ɣef wudem, taldunt terẓa-yas ajgu n waɛrur yeɣli ɣef ṭtabla amzun d tacekkart n
tazart, neţţa yellan
yeţmeslay i tebraţ , akken
i-yewwi yid-es izen-is, yegla s iɣeblan
n tmurt. Teǧǧa-t tudert Imir Teɣli tissi terna tayeḍ, armi ɣlin akken llan dinna, mrarɣen deg
idammen-nsnen, tugeţ teǧǧa-ten tudert. Ulac
win isuɣen, amzun setḥan anwa i sen-ed-isellen, yak akka i yuɣen tannumi d lmal agugam di tɣezza n medden. Inselmen tekker gar-asen, neɣ d awham-nni wehmen i
yesnejlan awal yugi
ad d-yali seg ugerjum, qquren yilsawen,
ggugmen yimawen. Imir kan tameţţant tegla yis-sen, tudert teffeɣ-iten.
Kra n
ddqiqat Aṭas deg-sen i d-irewlen ɣer
Fransa uggaden ɣef iqerra-nnsen,
rewlen ɣef iggumyiten d «les paras», aten-ad bu-čamar
Llan wid i d-yeɣlin si tecwawt
usefsaf « Ayen ɣef grarben iḍelli
tura ata-n ass-a
la-t-serɣayen, mekknen times i tzeqqa, rran tagmaţ d qeḍran ! acenggu
nnuɣen iḍelli, winna i ten-id-yenfan, winna
i ten-yegren ɣer leḥbus, winna i ten-iɛessren, winna
i ten-yerran d ulac,
ass am wass-a ddan
yid-es mgal atmaten-nnsen. Bḍan iderman, baba-s Ass-a nniqal ar-a yekcem Cebrari, yuɣal yefka-yas
yiwen wass i Yennayer asmi i t-tergem temɣart. Ass-a i d ass n umerḍil, ɣas yezwar-ed wass s yiṭij, d tameɣra
n wuccen, ata-n yegla-d s
wedfel. La-d-iɣelli ɣef
tmurt, amzun d aɛḍas i t-id-iɛeṭtes igenni. Akka
i teddunt temsal, seg imezwura n
ddunit. Lḥasun akka i d-qqaren.
Ula d nekkni seg wasmi i d-necfa, ulac Yennayer Ata-n Salem yezzer deg
tirga-s yerna s ibeddi,
iḍarren teddun, taɛrurt tekna, ameggreḍ
yekcem di tuyat
akken aman ur tţafen
abrid ɣer waɛrur : ageffur
ɣas nniqal yesnexfet
yuɣal d aneznaz,
tura iteddu-d deg-s
wegris. Dɣa tilufa ţţarant aḍar Asmi yella yeqqar, ccix n llakul,
ula d neţţa tazwara iɣil-it yebbuhel,
cwiṭ cwiṭ yuɣal am-wakken
yusa-yas-ed ɣef wul ibedd yid-es akken ilaq :
semmus iseggasen neţţa ɣur-es
d taɣuri. Ccix-nni d Arumi, acu Ussan imezwura mi d-yewweḍ ɣer
tmurt, aṭas n medden i t-iɣunzan, ɣilen-t
am neţţa am yemnekcam i t-id-yessersen
da : ssbaḥ-lxir d lɛeslama kan i
t-icerken yid-sen. Ifellaḥen mačči d yiwet i yekkan fell-asen, kra i d-yefka ugemmaḍ
akk-in, d terẓeg kan i d-yeţţarew. Yak win yeqqes wezrem yuggad aseɣwen ! Yuɣal cwiṭ cwiṭ, yeẓda yid-sen
tannumi, nutni daɣen
ufan argaz-a d argaz d wezgen :
yeţţaru-yasen tibratin, yessɣar-asen arraw-nnsen, yeţţak-asen isufar n
tawla ma yella win yuḍnen : yerna
annect-a yakk baṭel, ulac acu i d-yessutur ! Kra yaɛnan tafellaḥt, si
tyerza alamma d aleqqem n tegrurin,
ulac acu i s-yennesren : amdan-a, tamussni yakk d ayla-ines. Ufan-t medden
akken ilaq. Ɣas akka d ccix
yusa-d cwiṭ nnig-sen, ur-ǧin
ad d-isuter kra, akka am wemrabeḍ yeţceyyxen fell-asen : winna agem-as, zdem-as, efk-as amur-is
n yirden d tazart, ɛeccer-as, ernu-yas, yerna
ur iqebbel ara timẓin
! Ula d tilawin-is mi cwiṭ ad
d-rbunt, d tid-nneɣ ar-a
iqeddcen fell-asent ɣas ulamma
yezri unefru ! Ula d akken, taddart meskint Yezga yini ixus-iyi waya d waya.
Yerna ifellaḥen tugeţ deg-sen Ma d ccix-a i d-iceggaɛ uRumi
ata-n ufan-t yerna Aseggas deffir wayeḍ, medden
ssikkiden-t walan ahat d neţţa i yenḥafen
fell-asen, ɣas d argaz yeɣran, di tmeddurt-is Cwiṭ cwiṭ, am-wakken ahat d aɣiḍi, neɣ
d lxir i s-ţţaran, bdan
ţkabaren-t, maca acu ar-a yefk laẓ i wayeḍ. Tallit n tefsut, llan wid i s-yeţţakken irebbi
ibawen neɣ win n tɣeddiwt ;
tallit n userwet neɣ n
tbexsisin, tefra temsalt, teţţaf-it di
tmurt-is akk-in i uzegza. Tagrest ɣas gar-asen i yeţţili, akal izeddel
: nekkni d tamurt ubelluḍ,
ulac azemmur am At-waDda. Tibbaṭatatin s ufus-is i tent-iteẓzu, ur
yeţţaggad ara ad amsen
igerzan-is deg wakal. Tura medden
dayen nnan-ţ-id : Ccix-a n Trumit mačči am-wiyaḍ ! Ɣas ḥnin ɣer wat-taddart, ẓzay
ufus-is ɣef warrac yessɣar, ageṭtum n wulmu yezga yeṭtef-it, aḥlil ɣef uqerru
yeqquren. Yis-s tkeččem tmussni, yis-s tkeččem tegzi. Semmus iseggasen yeṭtef llakul n
taddart, armi yezri Lqayed Muḥend-Aberkan, ccix-nni
amzun yekka-yas-ed d tiyersi. Aseggas wis-sḍis, icetka fell-as : usan-ed ɣur-es
iǧaddarmiyen, nudan yakk llakul d wexxam-is, suffɣen-ed yakk ɣer wefrag kra
ma ila-t, ama d aceṭtiḍ, ama d zzmam neɣ
d ajirnan. Beḥten-t, kksen fell-as sser, zdat wat-taddart, medden yakk ssikkiden. Yerna Tibratin yeţţaru, isalen i
d-yessefruy, tamussni yemmal, tameslayt-is yesselmad, tin-nneɣ yebda
yessawal, kra din ikukra-t Lqayed amcum : yuggad amexluq-a, yuggad acu i
s-ed-yesnulfuy. Yugem-as-ed qeḍran yessew-as-t, izdem-as-ed taluft yesbabb-as-ţ. A ziɣ ccix-nni mačči d Arumi n menwala ! D aBreton i d-nfan si tmurt-is !
Seg wasmi i t-ddmen iǧaddarmiyen
ur d-yuɣal. Iseggasen zrin, ma d medden zgan beddren-t-id ! Di lxir. Dɣa ddurt-nni Yerna ziɣ lmal d amnaṣef : ayla n
medden yewɛer. Kra din yenza, ama d tazeqqa, ama d taferka !
Teɣli-d lihana tameqqrant ɣef baba-s,
yennul akal armi dayen ; yuɣal d ulac neţţa
zik yeswan. Aṭas seg wid
i-wumi yexdem lxir, ɣlin-ed
fell-as am zzerẓur. Ufan-as abrid. Mi ar-a yeɣli wezger ggten fell-as ijenwiyen. Seg useggas-nni, Salem
ur igir aḍar-is
ɣer llakul, yerna neţţa d
iseggasen yessaram ad d-yeffeɣ d ccix, ad yaɣ amḍiq di taddart ad yezraɛ
tamussni, ad yekkes cwiṭ lihana ama ɣef imawlan
ama ɣef yeqriben, a-t-afen medden akken ufan ccix-is winna iruḥen. Mačči akken yurga i teffeɣ ! Dɣa teqqim-as-ed akken
am-winna i-wumi yenser kra, am-winna i d-yeffɣen si tneri yewweḍ ɣer wanu Akken Tamurt tasemmaṭ, tegres am neţţat
am inezdaɣ-is. Seg walluy ar aɣelluy neţţa ddaw tmurt, yunag ɣer uɛebbuḍ
n wakal : lmina, tal
tafrara tmeddel fell-as amzun d
aẓekka, yessekfal buḥmum. Llan wagguren dɣa akka di tegrest tafat Akken i d-yuɣal seg yinig
amezwaru, zzin-as, «baba-s yemma-s
axelxal ddaḥ» ! Ferḥen aṭas
s weɣrib i d-yuɣalen, ilaq
ad yaɛmer wexxam
ma d taferka yenzan, ad terǧu ayen yuran, ar wi-ddren
neɣ wayeḍ a-ţ-id-fdun, adrim neɣ rrbeḥ
yeţnexlaf, wanag lferḥ yeţţufaras ! Bdan-as tidak
n yemɣaren ass-a
llan, azekka ulac-iten, a
wi yufan limer akken urgan ar-a teffeɣ,
cwiṭ i sen-ed-yeqqimen ad ẓzun deg wakal meqqar ad d-ǧǧen axxam
yeččur, ad ssun talwit. Agdiḍ yesnesren i tixfeţ , tura
la-itezzi i waddad, ad yeţwaṭtef taggara. Akken kan i d-ifukk wawal
yenna-d « ih !»,
amzun yekkes aɣummu i tirect : tislit ziɣ
heggan-as-ţ-id. Iseggasen-a
yufgen fell-as, ɣas yebɛad ɣef
taddart, taddart ur-ǧin teţţu-t. Ur-ɛad izemm waggur axxam dɣa yeččur-ed. Ferḥen yemɣaren
d tideţ , ma d neţţa amzun
mačči deg waɛrur-is i ṭterḍiqent, amzun yeddubbez mačči d neţţa i taɛna temsalt. Di tmucuha ţţawin-ed ɣef tmeɣra n
7 wussan d 7 wuḍan, di
ddunit d_tin n 77
iḥebbiren i neţţidir. Tameṭtut-is, ticci n temẓi
ur-ɛad i âţ-teffiɣ. Deg
wexxam-is neţţa i tmed. S-syin, mi wwḍen
sin iseggasen ad d-yuɣal. Afellaḥ yeqqimen di tmurt iteẓzu
imerɣan, neţţa tal tuɣalin ad yeẓzu
tadist, akken akken armi 7 iberdan. D tafellaḥt ur d-tekki ṣsaba : wis-sin daɣen d aqcic
yebzeg annect n teylewt 3 wagguren
d anazaɛ, yemmut ;
tis-3 d taqcict nniqal
teffekrurec cwiṭ tebda tikli, yiwen wass teɣli-d si tzeqqa temmar-ed tmelɣiɣt-is
am wudi yefsin. Taluft-a tuɣ
di taddart i yella , tameṭtut
teţru teqqar : «
Teččur-as, d ayen yuran !» Ma d neţţa yessusem. Snat-nniḍen daɣen d tiḥdayin ur
ddirent ara aṭas. Ineggura-ya aten-ad am-wakken
tessusef-iten-id tmeqbert, yaɛya lhemm : i sin yid-sen d arrac, sefraḥen
dayen kan. Akka dɣa deg wussan am
wass-a di Cebrari, tameṭtut tezga tesnusuy-ed ɣef tarwa-s d yemɣaren, teqqar i-wakken ad ṣebren fell-aɣ, akka ar-a
âţ-tawi skud tedder. « Tameṭtut meskint
d nniyya, teţţamen yakk s tmucuha i s-ed-ǧǧant yemma-s d seţţi-s. Neǧǧa-ţ di
nniyya-s, nniyya diri-t win i ţ-isengugin, acu Tarbaɛt tezga tessuruf, taɛrurt
tbubb, taɛebbuṭ texwa, yal asurif di tsawent yis-s la-nehhtent Win i-ɣef yuggad aṭas Irgazen am Waɛli Cwiṭ akka la-yeqqar : « Imensi-nni amcum
ass-a ata-n icaḍ !» Waɛli yenna-yas : « Anef
meqqar ad nečč ass-a ad nernu
azekka.» _ A bufexxar, d iẓzan ar-a
teččeḍ, la-k-qqareɣ icaḍ, yerɣa imensi, mačči d lbaraka i yewten deg-s, d times
i t-yeččan ! Uɣalen ttreḍqen d taḍsa ;
ass-en ɣas Akken Salem d imḥebber, akken
Waɛli anezgum ɣur-es _ Akka
a yiwen umerkub, ad d-ternuḍ
dderya i uRumi ad uɣalen fell-as d zzwayel. Acu Awal-a n Imaziɣen daɣen si zik
yezga deg yimi-s, asmi yella agemmaḍ-in ulac fell-as, ma seg wasmi i
d-yennejmaɛ, aṭas n medden mi s-slan amzun d laɛǧeb i sen-ed-yersen
di tmeẓzuɣt, a-ten-tafeḍ yekres wenyir
yeqqur uɣesmar, ad ţţaran
nnefs ugaren ilfan ijerḥen. D tikkwal
ţgurruɛen-ed s yir
awal. Send ad tebdu lgirra, Waɛli,
d neţţa i yebdan yeţţazzal
ɣef temsalt-a ; tessaḍen-it aṭas, yezga fell-as
d ameslay. Widak iţekkin di «Pipiɛu» am-wakken
S umeksa-nnsen Yiwen wass, Waɛli d imeddukkal-is,
gar-asen Rabeḥ d Muḥend-UaƐli,
nnan-asen ayen i sen-yellan deg
wul, dayen ggurrɛen-ed, s-syin ffɣen-ed s-ɣur-sen. Yegzem yid-sen wemrar. Ur-ɛad izemm waggur,
bdan ɣlin fell-asen iRumyen leqḍen-ten
yiwen yiwen ; mačči deg waṭas yid-sen i snesren. D ayen ikaden « Ma Salem neţţa
zik i s-yeqqar : «Tamsalt-a
ad aɣ-ed-tarew kra, ma ur aɣ-tewwi ass-a
ad aɣ-tawi azekka !» neɣ, «
Eyya weyya-k, a Waɛli, ad_teglu s uqerru-k
d wid-nneɣ !» Winna mačči yesla-yas. Kra n
wanida yella unejmaɛ, Waɛli awi-t err-it ɣer taluft i t-yuɣen. Widak i
s-ed-yesmuzguten ad stewtiwen gar-asen
tameẓzuɣt ɣer tmeẓzuɣt, am-wakken deg-s ţgallan. Tura iseggasen zrin aṭas, Waɛli
anida i yeqqen i yebra, ulac win
izemren ad as-yekkes
tikti ma treṣsa
deg wallaɣ-is. Ad as-tiniḍ fell-as
iteddu, ad as-tiniḍ d
neţţat i d afud-is, limer mačči d neţţat Ata-n tura ddurt-nni akk-in, ɣran-as-ed
ɣer Tefrit, yerna Salem am-wakken
icukket acu ran ɣur-es. Win iruḥen
ɣer din mačči ɣef wulac : ha d kra i yexdem, neɣ ɣas
Yenna-yas i Waɛli : _
Ɣur-ek anida teţruḥuḍ alamma nedda yid-ek, nekkni s terbaɛt, neɣ
xarsum di tlata yid-neɣ : nekk d Rabeḥ, d Muḥend-UaƐli!
Waɛli yerra-yas-ed : _
Ur ţţaggad, a _ D widak i
d-tewwiḍ ar-a d-yezwiren
ɣur-ek. Aṭas deg-sen s tuggdi i d-ddan
yid-neɣ, limer ad aɣ-afen abrid
wellah ma zegglen-aɣ ! Waɛli d uccen, yerna yeẓra
Waɛli mačči abrid neɣ sin i s-yenna : « Asmi
ar-a tefru lgirra, kečč asider
ad tessidreḍ. Mi yeffeɣ uRumi, ad
teldiḍ taḥanuţ, a-n-ţţasen medden a-k-ţẓurun. Ad tuɣaleḍ d amɣar azemni neɣ d
agezzan maḍi. Ula d wid ar-a ţ-iḥekkmen ad d-ţţasen ɣur-ek ad asen-temmaleḍ iberdan. Acu |
Numéro 8 Septembre 2001
La
Conférence
Tasekla tamaziɣt iḍelli
d wass-a sɣur Ɛ.Mezdad D tira i s wayes ţţaɣen yegduden amkan-nnsen deg umezruy. Asended n
tira yellan deg uzarmezruy (préhistoire), am akken di tillas n talsa
(humanité). Imaziyen zgan deg umezruy, maca maïççi s tira-nnsen : s tmuɣli n
wiyiḍ, s tin n yerbiben i d-iɣellin ɣef tmurt i d-pbanen. • Anza amenzu ɣef wegdud amaziɣ d
win yura Platon, deg wedlis “le timée” (p.53) : " Tagelda
n ATLANTIS i d-yefkan LYBIA, tewwet ad tettef MASER d GRIK, yuɣal tezzer deg
yilel .” Anza-nniḍen deg yedrisen n MASER taqdimt :
3300 iseggasen send Sidna-eisa, idrisen n
MASER taqdimt diɣen bedren-d Imaziɣen s yismawen-a : TEHENOU, LEBBU. SHESHONQ
Amenzu yeṭtef tamurt n Nil, yebḍa tamurt ger ILIÙBIYEN, ireûsa "la
dynastie Di tazzwara
umezruy, tamurt tqubel yakan tamhersa tamezwarut asmi d-kecmen Yefniqen. D
Afniq i d arbib amezwaru i-ɣef yecfa Umezruy. TALLIT
tamenzut : IFNIQEN D ifniqen i
d-yesnulfan agemmay amezwaru di ddunit. Tanmukda (impérialisme) tafniqt asmi d-tusa tegla-d
s tmeslayt tasimit (sémitique) yeqwan aṭas
di tallit nni. D ifniqen i d-yesnulfan agemmay amezwaru di ddunit. Ɣef akken
qqaren yenmezrayen (historiens), agemmay-nneɣ yuɣ-ed azar seg wefniq maca
aya d tizri kan. Imezwura-nneɣ
bdan ţţarun tameslayt. Tasekla-nneɣ am tsekliwin n ddunit merra tebda ɣef weblaḍ.
Deg tferka anagar Imaziɣen d Yetyupiyen (Ethiopiens) i ikecmen amezruy
s tira. Asmi teɣli
Kartaj, Massensen yesseqdec tamaziɣt d tameslayt tunsibt deg waddad aɣiwan
(état civil). TALLIT
TIS-SNAT : RRUMAN Asmi i d-usan
Rruman,ufan-d Taferka-Ugafa teddukkel ama di tsertit, ama di tmeslayt i-mi
agellid Massensen yessemlal tamurt utaram Llan wanzaten
i d-yeqqaren akka : 1) Send Sidna-eisa,
Yugurten iceggae ɣer udeggwal-is Baxxus yiwen uneɣlaf
isem-is Asfar yeqqim 3 iseggwasen di Merruk, neţţa d Buxxus yiwet n
temeslayt-nnsen, yis-s i p-meslayen. 2) Deffir
Sidna-eisa,
Ɣwuct (Saint Augustin ) yura : "In 3) Pline-Amɣar
yura : "Populurum. oppidorunque nomina nel maxime inefftibHa
proeteq Utim ipsorum linguis". (Ismawan
iderman-nnsen,d temdinin-nnsen, yiwen Ihi di
Tferka-Ugafa tameslayt zik zik i tga yiwet. Rruman asmi i
d-yekcem yegla-d yid-es s Tlatinit, d tameslayt mucaeen aṭas di
lawan-nni. Dɣa Rruman d
tamhersa s wegdus-id(de peuplement), yeigla-d yid-es s waṭas n medden, taɣerma-s
tekcem aṭas Taferka-Ugafa. Imyura s
tlatinit, atas deg-sen d Imaziyen, ddmen tameslayt-nni sqedcen-p. Ɣas akken
tameslayt d talatinit, idles,
izen-nni i d-teţţawi s Tmaziyt. Ad
d-nebder : Charles André Julien (Histoire de l'Afrique du Nord, Page
184-185). -
La Litterature africaine soous domination romaine est plus polémiste que
styliste) (urfan, zzux). -
Manilius , d amedyaz di tallit n Tibère -
Cornélius, d bab n wawal ( rhéteur) d imfelsef stoïcien -
Septime Sévère, d bab n wawal -Flavius -
Fronton n Cirta Ameqqran
deg-sen : Apulée n Maudaure, 125-180
deffir Sidna-eisa
p.l82 contrastes,
rhéteur sérieux et léger superstitieux et incrédule, infatué de soi, mais
avec un type original plein de verbe, à la
fois insupportable et séduisant". « Amdan-a
i yiman-is, tikkwal yeţţaḍsa,
tiklwal yeţru, yessugut awal, yeţţamen
s ieessasen, ney tikkwal ur yeţţamen ara
maḍi, yeţzuxxu ur tuffra, yessefraḥ, yessefqae ». Yiwen
wass skecment yer Iḥebs, i²eedda
di ccrae, nnan-as ² d aseḥḥar (accusé de
magie) Mi
ieedda di ccrae : "la plaidoirie" i
d-yenna teqqim-ed d adlis (apologie). «
il ne manquait pour réussir ni de beauté ni d'esprit, ni d'argent. » Amud
2u : Florides (23 yedrisen : 23
fragments) Asinus
Aureus : 170 yura-d di taggara n tmeddurt-is tamacahuţ n yiwen isem-is LUCIUS
ibeddel wudem-is yuyal d aɣyul. Akken yuɣal d aɣyul, Lucius-nni yeṛwa tilufa.
Di taggara yuyal-d d amdan. C'est
un des rares livres latins qui se lisent encore aujourd'hui. Neţţa
Tamaziɣt yeţmeslay-ip. Aṭas n tmucuha i yerra yer Tlatinit. Ar
ass-a timucuha i d-yewwi Apulée llant tid ar tura ssawalen-tent di tmurt-nneɣ. TALLIT
TIS-3 : IWANDALEN Seg
tallit n Iwandalen ur aɣ-d-yeggri wara. Asmi i d-mmɣen
ɣef tmurt-nneɣ tameslayt s wayes i d-yeglan Yema Iwandalen
maççi d tamhersa s wegdud
(colonisation de peuplement) am
Rruman, d tamhersa n Ieesker Ufan-d di
Tferka-Ugafa imdanen ɣur-sen tira, am akken
imnekcam-a yeffeɣ-iteën laeqel, acku
agdud i-deg tressa tira u!ac win i s-izemren . Dya kra umezday ṭtfen yeţţaru ḥekmen-as
s tmeţţant. Di tallit-a Iwandalen, i yenger dayen wayen i d-yeggran deg ugemmay amaziy (tifinaɣ
taqburt) Ula d
tameslayt Iwandalen TALLIT tis-4 :
INSELMEN Asùmi i
d-kecmen, ur-ead izem Iqern,
Tamazɣa-nni yellan si tamaṭ tazelmaṭ n wasif n Nil alamma d agaraw Atlanti
teţţueerreb.
Ulac amedya di ddunit i-deg wegdud
ibeddel iles d yedles-is ur-ead
izem Iqern. Imezdaɣ n izuɣar amur ameqqran deg-sen ddmen taerabt,
gan d tameslayt-nnsen. Maççi
yiwet n sebba i yellan; ma ulac, llant
3 : Sebba
tamezwarut : d t in n ddin Sebba
tis-snat : d tin yaenan
timetti . Aeraben-nni
i d-yusan, Imaziyen imenza wid i d-mlalen d ïizennaten, am nutni tudert-nnsen
deg iqiḍunen, d ireḥḥalen. Zik zik i mxalaḍen. Sebba
tis-tlata : d tin n tmeslayt. Taerabt, d
tefniqt d tiyestmatin, d tisamitin (sémitiques), Tafniqt tessa-yas-d i taerabt:
tuɣ ifeggagen imeslayen isamiten kecmen yakan Tamaziɣt. Akken tebɣu
tili, d tallit-a i ɣ- d-yeooan anza amenzu n tsekla yuran s Tmaziɣt. Anza amezwaru
di lqern 10: Yiwen umaziɣ n leerc Iberrwaten,
yerra-d leqran ɣer Tmaziyt : d Salih-u-Tarif. Mmis n mmis, Yunus yesseqdec adlis-a
i temsertit. Iḍurr aṭas agdud-is. Asmi yeɣli
Yunus, widak yeṭtfen taeekkazt-is sserɣen
adlis-nni. Yiwen umussnaw
isem-is Ibn-Hewqal yeɣra leqran-a s Tmaziɣt. Yenna: « bab-is yessen tameslayt imaziɣen akken
ilaq (Muḍalean
bi lufɣt al Barbar), yura s tmaziɣt talemmast fehmen yakk Imaziyen n Tmesna » Limer teffeɣ
tannit-a (expérience) n Salih-u -Tarif tili ass am wass-a Tamaziɣt ad tili
teddukkel i-mi tensex di tira; tili ad tawi abrid tewwi taerabt. Ggten
wursufusen (manuscrits) di tmurt n Icelḥiyen, ar tura yella usirem yiwen
wass ahat n=mlilen imussnawen diɣen d yiwen umud n wedlis n Salih-u-Tarif. Anza wis-sin
di Iqern 12 : d kra n twinas
yura-tent LBAYḍEQ deg iktayen-is. Lbayḍeq d ameddakel n Utumert. Iktayen-a n
Lbayḍeq d levi-provençal i
tent-id-yufan deg yiwen ursufus s taerabt deg 1928. Anza wis-3 : d 24 yedrisen yuran daɣen s isekkilen n taerabt,
s tmaziɣt n Nfusa, ddan-d deg yiwen
wedlis isem-is KITAB SIYAR. (ifaq-asen
T. LENICKI aseggas 1934). Si Iqern 12
armi d Mi kkfan " TALLIT
TIS-5 : ITERKWIYEN Nutni d
izayriyen i sen d-iluean i-wakken ad
ten-meneen
seg Sebenyul, akken neqqar, xtaren ger nnger d twaɣit. Iterkiyen am
iwandalen, d tamhersa n laesker Xemsa leqrun i
qegglen di tmurt-nneɣ ooan-d yiwen umeslay i Tmaziɣt (Baylek); Anamek-is ɣur-neɣ
d ur-atig (péjoratif). Di
tallit-a Iterkiyen ur terbiḥ taerabt ur terbiḥ Tmaziɣt.
Acu
kan Ilan kra Imaziɣen uɣen isekkilen n taerabt, tugeɣ deg-sen d imrabden. Bdan ţţarun tiqsiḍin. Ţţawint-ed
ɣef tmeddurin n Nbiyat d imeddukal-nnsen. Tiqsidin-a d isefra
d Iɣezfanen ţţilin deg-sen armi d 500 yefyar. Ismawen imedyazen yuran • Taqsiṭ n Sidna Brahim LXALIL (475
yefyar) • Taqsiṭ n Sidna Yusef (400 yefyar) • Taqsiṭ n Sidna Musa (600 yefyar) • Taqsiṭ n Sidna Nuḥ (Taqiṭ s tcelḥit
kan i tella). Mi ara ndil ɣer
teqsiḍin an-naf deg-sent d tikwal amezruy yeţwarkeḍ (amedya : Sidna Ibrahim di Igid meqran, Sidna Yaequb
Zin leQran, Sidna Musa s tmekḥelt-is). An-naf diɣen imedyazen skanen-aɣ-d
Nnbiyat am akken d imesdurar am nutni, tamurt I-deg ţţilin d tazegzawt. Maca
ulac aɣilif, tideţ d ta: Imedyazen-a
uran s tmeslayt-nnsen, d aya i sen-yellan deg wul. Imedyazen
yuran ɣef Ddin d liman ggten aṭas.
Yiwen, amezruy yecfa ɣef yisem-is : d Hḥmed-aerab seg Iɣil-Hḥemmad.
Yura "Lmursil" deg-s 275 yefyar. Llan daɣen wid
yennan tudert-nnsen n yal ass, ayen yaenan Iɣeblan-nnsen,
laz-nnsen, tuggdi, ney afraḥ ma ferḥen. Aṭas daɣen i tesseblae
tatut, acku imedyazen-a Ameqran deg
imedyazen n tallit-•a d Yusef-Uqasi, nenna ilul
deg 1680 yemmut di tlemmast n Iqem 18. Ilul deg
wat-Yanni, yenna tamedyazt-is deg At Jennad. D neţţa i d ameqran-nnsen 7er
ITerkiyen. Yessefra aṭas ɣef ṭtrad yezgan ger imesdurar d Iterkwiyen. Tamedyazt n
Yusef-Uqasi ar ass-a d tatrart : tebna ɣef waffir yeţceṛcuren am waman :
affir ilelli. Irumiyen armi d iseggasen 1920 i s-ssawden ! Tama tazelmaṭ
n Tferka_uGafa di leqrun-a, tasekla s Tcelḥit tegget aṭas, ITerkwiyen Muḥend-Waeli
Awzal ilul deg 1680 yemmut deg 1750, d
tizzyiwin neţţa d Yusef-uQasi. D azmifn d tterka i ten-yenɣan. Neţţa n At
Ind-LJzaI deg waṭlas n Wadda, di
temzi-s yenɣa tamggert, yenfa si taddart-is, yerwel ɣer zzawiyya n Tmegruṭ,
yeqqim di laenaya-s 17
iseggasen Deg 1714 yura
"beḥr ddumue", d
zzmam yetucayal, deg-s ṭs Ixeṭbat. Tazwert d tagrayt n yedlisen-is, Muḥend-Waeli
Awzal yura tent s tmedyazt. H. JOUAD yeɣra-ten
ger 1977 d 1986. Yura
fell-asen tazwert (boite à document n ° 2, 1987). Tameslay
yesseqdec Muḥend-Waeli
Awzal d tamaziɣt yuran. Ilugan n isefra ddan deg-sen, ma d tajerrumt am akken
ur as-ifaq ara : tiwinas d wawalen ur ten-ibeṭtu ara akken ilaq, iferdisen n tmeslayt
am tenzaɣ neɣ tizelɣin neɣ ismawen n yemdanen ur asen-yefka ara azal-nnsen. Aql-aɣ
tura di Iqern 18 nuɣal daɣen nessedmae imawlan n l’Europe : timetti teɣli armi dayen, taekkazt ITerkiyen terreé, adabu ulac di Tferka-Ugafa.
Tamurt temceḥ akal. La teţragu timhersa-nniḍen At
Europa skecmen-d zik tmura-nneɣ
irgazen i-wakken ad issinen, ad walin amek tella tmeddurt-nneɣ, timetti,
akken ad asen-yishil unekcum. Deg
1715 yiwen weglizi yura "Dissertation de langue chleuh". Deg
1788, Venture de Paradis yura "Lzayer
di Iqem 18" (deg-s yewwi-d •ɣef amek tella tmetti iseggwasen nni). Tajerrumt
n Teqbaylit AmawaI
Tafransist-Taqbaylit (dictionnaire Français - Kabyle) Deg
1710, yiwen Umarikan W.B. HODGSON Yessufeɣ-ed tajerrumt n Tmaziɣt di
Philadelphie. Deg
1820, J.D. DELAPORTE yura adlis isemma-yas "Specimen de langue
berbère" Idlisen-a yakk
i irumiyen, i-wakken ad issinen tamurt, ad asen-yishil unekcum ɣer Tferka-Ugafa. Di taggara n
Iqern 18 tazwara n Yiwen wass,
usan-d ɣur-es sin n ṭtelbat, a p-éuren nnan-as: "A yemma Xlioa ad aɣ-tezluḍ
aqelwac", neţţat twet-iten-id s yiwen usefru , tenna : "A Rebbi
efk-d ameccim deg igenni ad
yeg aelawen
ad tergel tizi
n Kwilal ansi i d-ttillin Igawawen Tamunsni-nnsen
d aɣilif lemḥibba-nnsen d asawen, ma
tewwim-d azal n sin eyyaw
ad tezlum yiwen". Asefru-ya
dɣa ṭtelbat-nni cleqfen-t, acu nutni ssnen ad arun, ur d aqelwac i ten id-yewwin ɣer Yemma-Xliga, bɣan
kan a-p-id-sneṭqen: d tamedyazt-is kan i bɣan. Ɛmer MEZDAD Tazrawt agi teffeɣ-ed deg Asalu uṭtunen
7, 8. |
Numéro 8
Septembre 2001
La Biographie
Taos-Marguerite Amrouche, une vie, une voie,
une voix
Taos- Marguerite Amrouche naît le 04 mars
1913 à Tunis de parents algériens originaire de Ighil Ali, dans la région de Béjaia, en
Kabylie) ; Belkacem Amrouche et Fathma Ath- Mansour, elle a quatre
frères.
Au début de la guerre mondiale(1914), la
famille Amrouche revient en Algérie pour y rester une année.
Il faudra attendre l’année 1922 pour un
nouveau séjour en Algérie afin d’assister à un mariage d’un proche parent.
La jeune Taos part à Paris afin d’y préparer
un concours d’entrée à l’Ecole Normale Supérieure qu’elle abandonnera peu de
temps après.
En 1935 elle commence à écrire son premier roman « Jacinthe
Noire » qu’elle terminera quatre
ans après. Ce roman sera publié en
1947.
A
Paris, pour combattre cette difficulté à s’adapter et par nostalgie de sa
culture ancestrale éxacerbée par l’exil perpétuel, pour combattre cette
difficulté à s’adapter et par nostalgie de sa culture ancestrale que l’exil
perpétuel exacerbe en elle, elle chante des chants berbères anciens dès
1937.
Elle
participe au Congrès de chant de Fès (Maroc) en 1939, où on lui accorde une
bourse pour la recherche des survivances berbères dans le folklore Ibérique.
A Madrid, où elle séjourne de 1940 à
1942, elle épouse André Bourdil. De
cette union naîtra une fille, Laurence .
La
petite famille s’installe en France dès 1945.
Le talent de Taos Amrouche était polyvalent.
Elle anime des émissions radiophoniques pendant plusieurs années.
De
1937 à 1940. elle anime des émissions culturelles à Radio-Tunis. Vers 1944-45, elle est à Radio-Alger.
En
1952, en compagnie de son frère Jean
El Mouhoub, elle enregistre des entretiens avec Jean Giono pour la Radio
française.
Toujours
sur les ondes de la radio française , de 1957 à 1963, elle animera par
la suite une émission hebdomadaire en langue kabyle , sur la culture orale et
la littérature nord-africaines.
En
parallèle, elle se consacre sans relâche aux chants kabyles anciens , en
donnant des récitals et des interviews, en organisant des conférences. Elle
contribuera grandement à faire connaître la culture nord-africaine à laquelle
elle donnera une dimension universelle.
Son
deuxième roman « Rue Des Tambourins » est publié en 1960.
Son
succès est immense. Entre 1964 et 1965, elle est invitée partout dans le
monde.
En
1966, le président sénégalais Léopold Sedar Senghor l’invite pour participer
au Festival des Arts Nègres à Dakar.
La
même année , elle publie « le Grain Magique », receuil de contes et
de proverbes kabyles.
En
1967, elle est lauréate du Grand Prix d’Ethnologie Musicale de l’Académie du
Disque, en récompense à son talent immense dans le genre qu’elle
interprète : l’Opéra Berbère.
De
1966 à 1967, elle participe ensuite en tant que comédienne dans la pièce de
Kateb Yacine « Les Ancêtres redoublent de férocité » jouée au
T.N.P à Paris, où son rôle émerveille les spectateurs.
Le 14 Juin
1966, c’est dans son domicile que se tient la première réunion qui a donné
naissance à l’Académie berbère (Agraw Imazighen) En
1970 elle présente à Venise (Italie) un concert de Chants Amazighs et donne
une conférence-récital au colloque de Mohammedia (Maroc).
Entre 1971 et 1975 , ses prestations au Théâtre de la ville de Paris
lui valurent succès et consécration.
« L’amant Imaginaire », roman écrit en 1966 reparait en 1975
.
Taos Marguerite Amrouche meurt d’un
cancer le 02 avril 1979 à Paris, avant que son dernier roman « Solitude
ma Mère » ne soit publiée. Les œuvres
de T.M Amrouche : _JACINTHE NOIRE, roman ( 1947) _Rue des Tambourins, roman (1960) _Le Grain Magique, essai (1966) _L’amant imaginaire, roman (1966) _Solitude ma Mère, roman. Taos Amrouche a dit : « J’ai un but à atteindre, empêcher la
culture berbère de périr. Elle est aujourd’hui menacée en Afrique du Nord.
Pourtant, elle ne porte ombrage à personne, mais on prétend qu’elle relève du
particularisme régional alors que c’est toute l’Afrique blanche qui est
berbère en profondeur. Il s’agit d’un patrimoine cinq fois millénaire, un
patrimoine de beauté et de spiritualité qui devrait faire l’orgueil de tous
les pays maghrébins et, au-delà, de l’humanité toute entière » « Nos bijoux sont exposés, nos
poèmes, contes et chansons sont répertoriés partout ailleurs à l’étranger, à
quoi serviront alors vos lois et vos discours » « Tant qu’il y aura un souffle de
vie en moi, que ce souffle de vie soit mis au service de mes chants et de
tout ce qu’il leur ressemblent qui sont la gloire et le trésor de l’Humanité » « Ils trichent avec eux-mêmes et
ils trichent avec l’Histoire, les dirigeants des pays maghrébins qui tentent d’éliminer la
culture berbère » « je suis restée toujours l’éternelle
exilée, celle qui jamais ne s’est sentie chez-elle nulle part » « Je connaissais déjà ce
sentiment d’âtre exclue du cercle magique (…) que je me retrouve au milieu de
mes compagnes musulmanes ou françaises. J’étais seule de mon espèce. Aussi
loin que remonte le souvenir, je découvre cette douleur inconsolable de ne
pouvoir m’intégrer aux autres, d’âtre toujours en marge. » Mustapha Atmani
Bibliographie :
Revue Racines, N°1, Janvier 1999
|
Numéro 8 Septembre 2001
Le poème :
Teqqim tessuddum tili-s sɣur
Ɛ. Mezdad
Teqqim tessuddum tili-s d imeṭtawen i nedduri amummi yeǧǧa-ţ dayen yennejla send i tisin Neddukkel yid-es d timmaḍ deffir ijufaṛ-ines ulac abrid i ɣ-yeddmen nfetti deg yiḍ deg wass i neffeẓdeg tuzzalin di reffu i d-yeggten
fell-aɣ ula d ibidi nesbur amzun s wegris i yezḍa. Abrid i newwi ziɣen am takurt ddew ifassen ɣas tfeţţi am tsegrurt nugar aneggaru tazzla. Igerzan tiglulin ablaḍ a-s-tiniḍ yis-s i gant agerbuz yuɣal d ddkir
dayen ur t-tezdiɣ tasa. Teqqim tessuddum tili-s d imeṭtawen i nedduri am wulli bla ameksa nerra ifeẓ neǧǧa amummi Ula d allaɣ ziɣ-nni mi s-yehwa yeǧǧa aqerru wissen anida itemmeɣ deg innaw yedda d arḍel. Innaw yeẓzaden aḍu yerra-yaɣ d iɛeẓzugen ur yeţţer alɣu-nneɣ ahat yezmer a-t-yenfaɛ. Ɣur-es nekkni d war-'baɣur d aḥeccad ur neţţarew ɣes ifer yelha i tmuɣli zzit seg-s ur
d-tennunet Inaw yeẓzaden aḍu am uḍar yeẓzaden ameslay tilkeţ izedɣen izem teqqar-as wa d
ayla-inu. Neqqim nezzi-d i tili-s d imeṭtawen i nedduri yiwen wass mi ɣ-ed-twala tenna " ma d wi i
s-sggujleɣ !" Nekkni tuɣ la nesseflid timesliwt wer-ǧin nesli tura taɛẓeg amzun tekkes yal awal a-ɣ-ed-isennu ur ngi d imawaḍen ameslay-is amzun d anza neqqim nezzi-d i tili-s a-s-ed-nezḍ agerbuz
wayeḍ azeṭta-nneɣ d awalen ɣas afus yeţţu ustu iɣes ɣef tbedd tfekka am yedmim di tgemmunin Neqqim nessuddum timmi-s d imeṭtawen i
d-neţţagem ziɣ nek ni meṛra d
tarwa-s
nerẓa agemmaḍ n tmara. Nemzukrar yid-es d tarbaɛt amenzu iruǧa wayeḍ nebra i laẓ nugem asirem ɣes tannumi d rrayaɛ aɛawez nerra-t d tafugt
akken uḍan nerra-ten d ass ma yeɣli yimir neddem-it neţleqqim yis-s
tameddurt tamsetlelt dew twizi am yimi ddew teccuyt yeţɣaḍ uɛeqqa n wekbal winna i d-yeɣlin di tdeggirt. Iswi tura tizi
a-t-nennal
wissen ma ur iregg el akk-in amamn n maɛrur di ṣseḥra i iminig ssedhant wallen. Neqqim nessuddum
allen-is d asirem i d-neţţagem azmumeg-nneɣ d
azmumeg-is iswi-nneɣ d taddart-ines |
Numéro 8 Septembre 2001
Adresse
de messagerie électronique :
ayamun@Hotmail.com
Adresse Web: www.ayamun.com
tanemmirt, i kra i¥Zuren ayamun, cyber-tasàunt
n tsekla imaziàen, ar tufat !
@Copyright
ayamun 2001
Dernière révision : 5 Septembre 2001